W marcu blogowiczki z Klubu Polek na Obczyźnie opowiadają o językach krajów w których obecnie mieszkają. Dziś kolej na mnie. Zapraszam.

Rozmowa z dziećmi mojego brata:

– teraz jak jesteś u nas w Polsce to mówisz po polsku?

– no tak

– a Marco i ciocia Asia którzy mieszkają we Włoszech mówią po włosku?

– no tak

– a ciocia Gosia i Christopher którzy mieszkają w Niemczech mówią po niemiecku?

– no tak

– a Ty gdy jesteś w Irlandii to mówisz po irlandzku ?

–  no nie….

– a po jakiemu?

– angielsku

– to Ty w Anglii czy w Irlandii jesteś?

Mój wyjazd do Irlandii nie był wyjazdem do kraju, którego języka nie znam. Irlandia ma dwa języki urzędowe: irlandzki i angielski. Jednak jedynym językiem, w który każdy Irlandczyk swobodnie rozmawia jest angielski.

Według najnowszego spisu powszechnego (czyli z roku 2011) Irlandię zamieszkuje 4,5 miliona osób z czego 500 tysięcy to nie – Irlandczycy. Około miliona siedemset Irlandczyków zna trochę język irlandzki ale tylko 1,8% populacji używa go codziennie (w zwykłych codziennych rozmowach, nie w szkole).

Język gaelicki irlandzki (Gaeilge lub Gaelic Irish) niemal zanikł po okresie Wielkiego Głodu. Próbuje się go ratować poprzez wprowadzenie do programu nauczania w szkołach czy poprzez rozgłośnię radiową Raidió na Gaeltachta ( w skrócie RnaG) i stację telewizyjną Teilifis na Ghaeilge.

W całym kraju język występuje na dwujęzycznych drogowskazach, kierunkowskazach na lotniskach, stacjach autobusowych, kolejowych itp.  Jednak bastionami języka są tzw regiony Gaeltacht, które obejmują obszary hrabstw Donegal, Mayo, Galway, wyspy Aran, Kerry, Cork, Waterford oraz dwie małe wioski w Meath.

W rzeczywistości (co zresztą pokazują przytoczone powyżej przeze mnie statystki) język irlandzki płynie mało kto zna, zazwyczaj jest to jedynie kilka słów. Ludzie od nas młodsi wydawałoby się, że mają dość dobrze opanowany język bo uczą się go w szkołach i zdają obowiązkowo na egzaminach. Jednakże, ci sami młodzi ludzie skarżą się, że po co im ten język (nieużywany nigdzie) a z czasem zapominają go bo go właśnie nie używają. Z drugiej strony jest sporo szkół z językiem wykładowym irlandzkim i szkoły te cieszą się dobrą renomą. 

Sam irlandzki angielski ma różne akcenty. Irlandczyk, po akcencie wie z jakiego hrabstwa jest jego rozmówca. Ja nie potrafię bezbłędnie rozpoznać akcentów z wszystkich hrabstw ale te mocne lub charakterystyczne rozpoznaję już bez problemu.

Jako osoba po filologi angielskiej a także pracująca przez wszystkie moje lata pracy w Polsce w środowisku anglojęzycznym (między innymi też z Irlandczykami) język angielski po przyjeździe do Irlandii nie stanowił dla mnie żadnego problemu. Od lat czytam, mówię, piszę w tym języku więcej i częściej niż w polskim. Zaczęłam jednak wyłapywać mnóstwo perełek językowych charakterystycznych tylko dla irlandzkiego angielskiego. Podejrzewam, że moi Irlandczycy w Polsce się z nimi kryli albo ja miałam mniej wyczulone ucho. O jakich perełkach mowa? Np tak charakterystyczne tutaj słowo FECK zamiast wiadomo jakiego. Smaczku dodaje fakt, że to słowo można użyć niemalże w każdej sytuacji i przy każdym. (jakże inne to użycie od wiadomego słowa). I tak, gdy szef nam dogaduje, możemy mu bezkarnie powiedzieć “feck off, will you?”.  Hasło reklamowe producenta lodów to “Feck off rain” a koleżanka w poniedziałkowy poranek w pracy mówi “fecking Monday again” 

Słów, wyrażeń, idiomów itp charakterystycznych dla danego kraju jest mnóstwo więc nie będę przepisywać tu słownika. Jednak dodatkowo każdy lokalny język angielski różni się też gramatyką. Pierwszą słyszalną różnicą gramatyczną w Irlandii jest konstrukcja jaką używają zamiast czasu gramatycznego present perfect. W mowie (i to bardziej nieformalnej) czas ten przegrywa z konstrukcją: to be + after + czasownik + ing. Czyli jeśli np właśnie wypiliśmy kawę a ktoś nam ją proponuje zamiast powiedzieć I have just had a coffee, w Irlandii powiemy: I’m after having a coffee. Gdy mówimy szefowi, że tak już dzwoniliśmy do kogoś ważnego w jeszcze ważniejszej sprawie mówimy: I am after phoning him itd.

Tych różnic oczywiście jest sporo, a ja podałam wam jedynie małą próbkę :)\

 – a Ty gdy jesteś w Irlandii to mówisz po irlandzku ?

–  no nie….

– a po jakiemu?

– angielsku

– to Ty w Anglii czy w Irlandii jesteś?